Je zit op de bank en bladert door je Instagram-feed. Je ziet een post van een vriendin die een foto plaatst met haar nieuwe vriend, en ze schrijft eronder dat ze zo gelukkig is. Het maakt je jaloers, niet omdat je een relatie mist, maar omdat je niet begrijpt hoe anderen in een gezonde relatie kunnen zijn.
Je hebt zelf net een relatie achter de rug die niet goed voor je was. Je weet dat het toxisch was en je begrijpt niet waarom je zo lang bent gebleven. Daarom wil je meer leren over toxische relaties en waarom sommige mensen – zoals jij – erin vast blijven zitten.
Wat is een toxische relatie?
Een toxische relatie is een relatie waarin je je constant slecht voelt. Het doet er niet toe of het gaat om een romantische relatie, vriendschap of familieband: als je er emotioneel uitgeput door raakt, dan is het misschien niet gezond voor je. In een toxische relatie ben jij nooit goed genoeg en word je vaak bekritiseerd en ondermijnd.
Een andere indicator van een toxische relatie is wanneer je voortdurend moet vechten om de aandacht en de liefde van de ander te verdienen. Het lijkt alsof je nooit goed genoeg bent en dat er altijd iets is wat je moet veranderen om de persoon om wie je geeft tevreden te stellen. Wanneer je in een toxische relatie bent, is jouw partner vaak negatief en pessimistisch.
Misbruik kan ook voorkomen in een toxische relatie. Dit kan verbaal, fysiek, seksueel of emotioneel zijn. Het kan variëren van kritiek en isolatie tot het opleggen van angst en het verlies van vrijheid en eigenwaarde. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de tekenen van een toxische relatie om te voorkomen dat je langdurig psychologische schade oploopt. In het geval van toxische relaties is het vaak beter om de relatie te verbreken.
Voorbeeld
Emma heeft al een tijdje een relatie met haar partner, Tom, die zeer dominant en controlerend is. Tom controleert voortdurend Emma’s activiteiten, inclusief wie ze ziet, waar ze naartoe gaat en wat ze draagt. Hij beledigt haar ook vaak, maakt haar belachelijk en kleinerend en zorgt ervoor dat ze zich onzeker en minderwaardig voelt.
Emma is zich bewust van de destructieve dynamiek van de relatie, maar voelt zich gevangen en kan geen uitweg vinden. Ze is bang om te vertrekken omdat Tom vaak dreigt met emotionele en soms zelfs fysieke geweld. Emma voelt zich geïsoleerd en gevangen in de relatie, en isoleert zichzelf vaak van haar vrienden en familieleden omdat Tom haar verbiedt om met hen om te gaan.
Ondanks de intense emotionele pijn die Emma voelt als gevolg van de relatie, blijft ze bij Tom omdat ze denkt dat ze niet zonder hem kan leven en omdat ze gelooft dat ze het verdient om zo behandeld te worden. Emma realiseert zich niet dat ze in een toxische relatie zit.
Kenmerken van een toxische relatie
- Je partner is snel jaloers en controleert je veelvuldig.
- Je partner eist jouw onverdeelde aandacht en probeert je bij anderen weg te houden.
- Je voelt je vaak onzeker en laag gewaardeerd in de relatie.
- Je partner uit vaak kritiek en voelt zich zelden dankbaar of tevreden.
- Je bent bang voor zijn/haar reacties en probeert situaties te vermijden die hem/haar prikkelen.
- Je partner krijgt snel een woede-uitbarsting en gebruikt geweld om zijn/haar mening door te drukken.
- Je voelt je gevangen in de relatie, maar blijft bij hem/haar om de onzekere toekomst te voorkomen.
- Je partner heeft altijd gelijk en wijst alle schuld naar jou toe.
- Je partner manipuleert je om het gevoel te krijgen dat het probleem bij jou ligt.
- Je partner maakt je belachelijk voor andere mensen of zorgt er zelfs voor dat anderen je niet leuk vinden.
- Je voelt je vaak geestelijk uitgeput en depressief.
- Je partner ondermijnt je vertrouwen en controleert je persoonlijke informatie of financiën.
- Je voelt je vaak eenzaam zelfs als je bij hem/haar bent.
- Je partner is meer geïnteresseerd in zichzelf dan in jouw gevoelens en is vaak egoïstisch.
- Je wordt vaak onderbroken of niet gehoord wanneer je spreekt en je gevoelens worden vaak gebagatelliseerd door je partner.
Hoe kom je in een toxische relatie terecht?
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom mensen in een toxische relatie belanden. Sommige mensen hebben geleerd dat liefde gelijk staat aan pijn en lijden, waardoor ze denken dat het normaal is om in een relatie te zitten waarbij je je slecht voelt. Anderen voelen zich aangetrokken tot mensen die emotioneel onbeschikbaar zijn of die problematisch gedrag vertonen omdat ze denken dat ze deze personen kunnen “redden” of fixen.
Mensen in toxische relaties hebben vaak een laag zelfbeeld en kunnen zichzelf niet voldoende waarderen. Ze zijn vaak bang om alleen te zijn en denken dat ze niet in staat zijn om liefde en geluk te vinden buiten de problematische relatie. Ze kunnen ook geconditioneerd zijn om te denken dat ze verantwoordelijk zijn voor de problemen in de relatie en dat ze de schuldige zijn als dingen niet goed gaan.
Hoewel het begrijpen van deze patronen belangrijk is, is het nog belangrijker om de stap te zetten om jezelf en je welzijn op de eerste plaats te zetten. Zoek hulp indien nodig en werk aan het verbeteren van je zelfbeeld en zelfacceptatie. Er zijn gezonde relaties mogelijk waarin respect, liefde en gelijkwaardigheid de norm zijn – en jij verdient niets minder dan dat.
Wat zijn de nadelen van een toxische relatie?
Jij hebt het gevoel dat je vastzit in een toxische relatie en weet niet hoe je hiermee om moet gaan. Wees gerust, dit zijn 10 tips die je kunnen helpen om eruit te komen en sterker te worden.
1. Verminderd zelfvertrouwen en zelfrespect
Een toxische relatie kan leiden tot zelftwijfel en het gevoel hebben dat je nooit goed genoeg bent. Je partner kan kritiek hebben op alles wat je doet en zeggen dat je niet goed genoeg bent. Dit kan leiden tot een afname van zelfvertrouwen en zelfrespect.
Voorbeeld: Jouw partner is constant kritisch op hoe je eruit ziet en hoe je dingen doet. Dit kan leiden tot het gevoel dat je niet aantrekkelijk of bekwaam genoeg bent.
2. Beperkte sociale contacten
Een toxische relatie kan leiden tot isolatie van vrienden en familie. Je partner kan onzeker zijn en willen dat je alle tijd met hen doorbrengt. Dit kan ertoe leiden dat je sociale leven wordt beperkt en dat je vertrouwen in andere mensen afneemt.
Voorbeeld: Jouw partner verbiedt je om tijd door te brengen met vrienden of familie. Dit kan leiden tot het gevoel dat je geïsoleerd bent en dat je niemand hebt om op terug te vallen als de relatie misgaat.
3. Emotionele manipulatie
Een toxische relatie kan gepaard gaan met emotionele manipulatie. Je partner kan doen alsof deze altijd gelijk heeft en jouw gevoelens minimaliseren of ontkennen. Dit kan leiden tot verwarring, frustratie en onzekerheid.
Voorbeeld: Jouw partner zegt dat je overdrijft of dat je gevoelens niet juist zijn. Dit kan leiden tot het gevoel dat je niet serieus genomen wordt en kan onzekerheid en verwarring veroorzaken.
4. Mentaal of fysiek misbruik
Een toxische relatie kan leiden tot mentaal of fysiek misbruik. Je partner kan dreigen, intimideren of zelfs gewelddadig worden. Dit kan leiden tot angstgevoelens en posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Voorbeeld: Jouw partner maakt dreigende opmerkingen tegen jou en intimideert je. Dit kan leiden tot angst en het gevoel dat je niet veilig bent.
18 vragen over een toxische relatie
Jij hebt het gevoel dat jouw relatie toxisch is. Om dit te bevestigen, of juist te ontkrachten, kun je de volgende 18 vragen bespreken met jouw partner.
- Hoe voel je je als je bij mij bent?
- Doe ik je pijn met mijn woorden of daden?
- Word je regelmatig gecontroleerd of op een bepaalde manier onder druk gezet?
- Heb je het gevoel dat je niet meer jezelf kunt zijn in onze relatie?
- Is er sprake van jaloezie of bezitterig gedrag?
- Heb je het gevoel dat je niet genoeg ruimte hebt om je eigen dingen te doen?
- Worden er beloftes gemaakt die vervolgens niet worden nagekomen?
- Voel je jezelf veilig bij mij?
- Heb je het gevoel dat de verantwoordelijkheid van de relatie alleen bij jou ligt?
- Hebben we regelmatig ruzie en worden deze ruzies heftiger?
- Is er sprake van een ongelijke verdeling van macht binnen onze relatie?
- Word je gedwongen om dingen te doen waar je geen zin in hebt?
- Is er sprake van emotionele manipulatie?
- Voel je je schuldig of beschaamd over dingen die in onze relatie gebeuren?
- Heb je het gevoel dat ik niet luister naar jouw gevoelens of behoeften?
- Ben je ooit bang geweest voor mij?
- Is er sprake van fysieke of seksuele intimidatie of misbruik?
- Heb je het gevoel dat onze relatie je mentale of fysieke gezondheid negatief beïnvloedt?
